Końcowe zaznajomienie się z materiałami postępowania przygotowawczego – co warto wiedzieć?
Końcowe zaznajomienie się z aktami postępowania przygotowawczego związane jest z zamknięciem śledztwa lub dochodzenia. Zamknięcie śledztwa lub dochodzenia jest możliwe, gdy organ prowadzący postępowanie stwierdzi, że zgromadzony materiał dowodowy jest wystarczający do skierowania aktu oskarżenia do sądu lub wniesienia wniosku o warunkowe umorzenie bądź też do wniesienia samodzielnego wniosku o wydanie wyroku skazującego. Na tym etapie podejrzany lub jego obrońca mogą złożyć wniosek o wyznaczenie terminu końcowego zaznajomienia się z materiałami postępowania.
Wniosek o końcowe zaznajomienie się z aktami – obowiązki i prawa
Kluczowym warunkiem jest aktywność podejrzanego lub jego obrońcy – to oni muszą złożyć stosowny wniosek. Po jego otrzymaniu organ prowadzący postępowanie wyznacza termin, który musi nastąpić co najmniej 7 dni po doręczeniu zawiadomienia o terminie podejrzanemu i obrońcy (art. 321 § 2 k.p.k.).
Podczas tej czynności podejrzanemu i jego obrońcy przysługuje prawo do uprzedniego przeglądu akt w terminie dostosowanym do wagi i zawiłości sprawy. Coraz częściej akta udostępniane są także w formie elektronicznej, co znacząco ułatwia dostęp do dokumentów, zwłaszcza w rozbudowanych postępowaniach.
Zakres udostępnianych materiałów i wyjątki
Zasadniczo podejrzanemu i jego obrońcy należy umożliwić zapoznanie się z całością materiałów postępowania. Wyjątki stanowią informacje, których ujawnienie mogłoby narazić na tożsamość świadka anonimowego. Co ważne, również zapisy z podsłuchów operacyjnych, jeśli stanowią podstawę do wniesienia aktu oskarżenia, muszą zostać udostępnione.
Czy stawiennictwo na końcowe zaznajomienie jest obowiązkowe?
Obecność podejrzanego lub obrońcy na tym terminie nie jest obowiązkowa, jednak niestawiennictwo bez usprawiedliwienia nie wstrzymuje zamknięcia postępowania przez organ prowadzący. Po zapoznaniu się z aktami strony mają 3 dni na zgłoszenie wniosków o uzupełnienie postępowania (art. 321 § 5 k.p.k.). Warto podkreślić, że zgłoszenie wniosku nie gwarantuje automatycznego wykonania czynności — decyzję podejmuje prokurator lub organ prowadzący postępowanie.
Dlaczego warto skorzystać z prawa do końcowego zaznajomienia się z aktami?
Z mojego doświadczenia jako obrońcy wynika, że jest to niezwykle ważne z kilku powodów:
- pozwala podejrzanemu poznać dokładnie, jakie dowody zostaną przedstawione w sądzie;
- umożliwia ocenę, czy organ prowadzący postępowanie nie ograniczył się jedynie do dowodów obciążających, pomijając dowody korzystne dla podejrzanego;
- dzięki temu można skutecznie kontrolować kompletność i rzetelność materiału dowodowego.
Podsumowanie i praktyczne wskazówki
Końcowe zaznajomienie się z materiałami postępowania to istotne prawo i narzędzie obrony, które może przesądzić o losach sprawy karnej. Warto być świadomym, że:
- należy aktywnie wnioskować o wyznaczenie terminu końcowego zaznajomienia się z aktami,
- termin musi być wyznaczony z zachowaniem co najmniej 7-dniowego odstępu od doręczenia zawiadomienia,
- przegląd akt można realizować także w formie elektronicznej zależy to od możliwości technicznych określonego organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze,
- po zapoznaniu się z aktami istnieje możliwość składania wniosków o uzupełnienie postępowania,
- nieobecność na terminie nie wstrzymuje zamknięcia śledztwa lub dochodzenia.
W razie potrzeby profesjonalnego wsparcia w zakresie prawa karnego i prawa karnego procesowego zapraszam do kontaktu — Kancelaria Radcy Prawnego Aleksandra Wilczek-Granek w Sosnowcu.
