Odrzucenie spadku – procedura dla dorosłych i dla małoletnich
Odrzucenie spadku to ważna czynność prawna, której zasady są podobne zarówno w przypadku dorosłych jak i małoletnich. W praktyce jednak, gdy mowa o małoletnich, konieczne są dodatkowe kroki formalne, które warto znać, aby skutecznie i terminowo zabezpieczyć prawa dzieci.
Jak odrzucić spadek – podstawowe informacje
Najprostszym i najszybszym sposobem na odrzucenie spadku jest złożenie oświadczenia u notariusza. Warunkiem skuteczności tej czynności jest dopełnienie formalności w ciągu 6 miesięcy od momentu, gdy dowiedzieliśmy się o tytule powołania do spadku. Termin ten jest ściśle określony przepisami prawa i niedotrzymanie go skutkuje przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Alternatywnie spadek można odrzucić w sądzie – wtedy niezbędne jest złożenie wniosku o przyjęcie oświadczenia o odrzuceniu spadku. Termin 6 miesięcy liczy się od chwili, gdy spadkobierca dowiedział się o prawie do dziedziczenia, a liczy się data złożenia wniosku, nie samego oświadczenia.
Odrzucenie spadku w imieniu dzieci – dodatkowe wymagania
W przypadku małoletnich, odrzucenie spadku to czynność przekraczająca zwykły zarząd majątkiem dziecka, co oznacza, że wymaga ona zgody sądu opiekuńczego. Aby ją uzyskać, konieczne jest złożenie wniosku do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania dziecka. Dopiero po uzyskaniu takiego pozwolenia można złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku w imieniu dziecka – czy to you notariusza, czy w sądzie. Co ważne, termin na odrzucenie spadku zostaje zawieszony na czas trwania postępowania o zgodę sądu.
Wyjątki od konieczności uzyskania zgody sądu
Nowelizacja Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z listopada 2023 roku wprowadziła uproszczenia. Zgoda sądu opiekuńczego nie jest wymagana, gdy:
- dzieci dziedziczą spadek na skutek wcześniejszego odrzucenia spadku przez rodzica;
- odrzucenie spadku w imieniu dzieci dokonuje rodzic sprawujący władzę rodzicielską;
- drugi rodzic wyraża zgodę na tę czynność lub odrzucenie spadku jest dokonywane wspólnie przez oboje rodziców;
- rodzeństwo małoletnich, które jest uprawnione do spadku, również odrzuca spadek.
W takich sytuacjach oświadczenie o odrzuceniu spadku można złożyć bez konieczności uzyskania zgody sądu.
Dziedziczenie po odrzuceniu spadku
Złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku powoduje, że spadkobierca traktowany jest, jakby nie dożył otwarcia spadku. Wówczas prawo do dziedziczenia przechodzą jego następcy prawni, którzy również mają prawo odrzucić spadek w ciągu 6 miesięcy od uzyskania informacji o powołaniu do spadku. Zasady dziedziczenia reguluje Kodeks cywilny.
Termin na odrzucenie spadku – ważne informacje
Termin 6 miesięcy na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku jest terminem zawitym. Jego przekroczenie oznacza przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Istnieje jednak możliwość przywrócenia takiego terminu przez sąd, co jednak wiąże się z trudnym i skomplikowanym postępowaniem. Należy wówczas wykazać, że niezłożenie oświadczenia nastąpiło bez własnej winy. Dlatego najlepszym rozwiązaniem jest złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku jak najszybciej, aby uniknąć problemów prawnych.
Nowelizacja przepisów dotyczących odrzucenia spadku przez małoletnich.
Od 15 listopada 2023 roku obowiązują zmiany w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym oraz Kodeksie postępowania cywilnego, które precyzują dodatkowe zasady odrzucenia spadku przez rodziców w imieniu małoletnich. Rodzic składający oświadczenie musi oświadczyć m.in.:
- o przysługującej mu władzy rodzicielskiej;
- o zgodzie drugiego rodzica na odrzucenie spadku (jeśli oświadczenie nie jest składane wspólnie);
- o uprzednim odrzuceniu spadku przez siebie lub innych zstępnych.
Składanie takich oświadczeń podlega odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania, co podkreśla wagę rzetelności całego procesu.
Podsumowanie
Odrzucenie spadku to ważny krok prawny, który może uchronić spadkobiercę przed dziedziczeniem długów. Szczególnie w przypadku małoletnich wymaga to dodatkowych formalności. Dzięki najnowszym zmianom w prawie część procedur uległa uproszczeniu, co znacznie ułatwia szybkie i skuteczne działanie.
Zgoda sądu opiekuńczego pozostaje konieczna w określonych sytuacjach, zwłaszcza gdy:
- rodzice nie osiągnęli porozumienia dotyczącego odrzucenia spadku w imieniu dziecka;
- inni zstępni rodziców dziecka, na przykład pełnoletnie rodzeństwo, nie dokonali odrzucenia spadku.
Jeśli masz pytania dotyczące odrzucenia spadku zarówno przez dorosłych i małoletnich, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią Radcy Prawnego Aleksandra Wilczek-Granek w Sosnowcu. Profesjonalne doradztwo pozwoli Ci uniknąć błędów i zadbać o Twoje bezpieczeństwo prawne.
